Kastamonu’nun Tosya ilçesinde, 300 yıldır manda boynuzundan imal edilen Tosya bıçkısı, köylerde boynuzun alt kısmından kadın tarağı yapan ustaların azalması nedeniyle aslından uzaklaşmaya başladı.
– Tasarımıyla dikkat çeken Tosya bıçkısının en önemli özelliği iki ayrı bıçağa sahip olması.
– Bıçaklardan biri günlük yaşamda ihtiyaç duyulan alanlarda kullanılırken, diğer yarım ay çeklinde olan kısmı ise halkın yoğun şekilde uğraştığı bağ ve bahçelerde ağaç budamak için testere şeklinde tasarlanmış.
– Yaklaşık 300 yıllık geçmişe sahip olan Tosya bıçkısını özel kılıfıyla birlikte ilçede neredeyse herkes üzerinde taşıyor.
– Türkiye’nin dört bir yanından rağbet gören Tosya bıçkısının sap kısmı, sağlamlığı ve suya dayanıklılığı nedeniyle manda boynuzundan, bıçak kısımları ise paslanmaz çelikten yapılıyor.
– İlçede bıçakçılar arastasında Tosya bıçkısı imal eden ustalar, bıçkının çelik yüzlerine kendi amblemini vurarak bir nevi imzalarını atıyor.
– Geçtiğimiz yıllarda, Kastamonu Valiliği öncülüğünde başlatılan çalışma sonucunda, Tosya bıçkısına Coğrafi İşaret Tescil Belgesi alınmıştı.
-Manda boynuzu toplayıcıları, boynuzun uç kısımlarını Tosya’da bıçkı imal eden ustalara, alt kısımlarını ise köylerde manda boynuzundan kadın tarağı yapan ustalara satıyordu.
– Köylerde tarak yapan ustaların azalması nedeniyle, manda boynuzu toplayıcıları da azaldı, buda bıçkı ustalarının boynuz bulmasını zorlaştırdı.
Tosya’da 40 yıldır bıçkı imal eden Selahattin Özeget, gazetecilere yaptığı açıklamada, ilçede yüzlerce yıldır yapılan Tosya bıçkılarını, halen aslına uygun olarak imal ettiklerini söyledi.
Ustalarından öğrendikleri sanatı, kendilerinin de çıraklarına aktardıklarını belirten Özeget, ”Mesleğimizin ustalarının ustaları, yıllardır bu sanatı işliyorlar. Bizde yapıyoruz onlardan öğrendiğimiz şekilde, Tosya bıçkımızın sapını manda boynuzunun uç kısımlarından, bıçak kısımları ise paslanmaz çelikten yapılmaktadır. Tosya bıçkısının yapımı uzun sürmektedir. Tamamen el emeğidir. Bıçkılarımıza yoğun talep var. Yurt içi ve yurt dışında satışını yapıyoruz. Bıçkı sahibi kaybetmedikten sonra, ömür boyu kullanabilir.” dedi.
Son yıllarda manda boynuzunu bulmakta zorlandıklarını belirten Özeget, şunları kaydetti:
“Bu boynuzu toplayıp bizlere getirenler var. Bolu’nun Gerede ilçesinde dericilik işi yapanlar var. Bunlar derileri Türkiye’nin çeşitli yerlerinden alıyorlar. Manda derilerini ise boynuzlarıyla birlikte alıyorlar. Manda derilerini tabak işiyle uğraşanlara satıyorlar. Boynuzları çeşitli işlemlerden geçirerek içlerini temizliyorlar. Köylerde manda boynuzundan tarak yapan ustalar var. Dip taraflarını onlara, uç kısımlarını ise bizlere getiriyorlar. Son zamanlarda köylerde tarak yapan ustalar iyice azaldı. Türkiye genelinde manda besleyenler var boynuz da var. Boynuzun dip tarafları tarak yapanlara satılamayıp, istedikleri para kazanılamayınca boynuz toplayanlarda azaldı. Bu da bizim boynuz bulmamızı etkiledi. Bizde manda boynuzunu çok az bulabildiğimiz için, Tosya bıçkısını fiber türü bir maddeden de yapmaya başladık. Kalitesi manda boynuzuyla aynı. Müşterilerimize, manda boynuzundan yapılıp yapılmadığını söylüyoruz. Onların isteğine göre de satışını yapıyoruz. Bu malzeme boynuzdan biraz daha kaliteli de oluyor. Kemik bu haliyle kırılabilir. Ama öteki daha dayanıklı oluyor. “ ifadelerini kullandı.”
Esnaf Ali Osman Kıbışoğlu da, “ Tosya’da, bıçkı imal eden ustalarımız var bıçakçılar arastasında. El emeği, göz nuru bir üründür bıçkımız. Sanayide, ziraatta her yerde kullanılan bir malzemedir, herkesin işine yarar. 20 yıldır bıçkıyla iç içeyim. Yokluğu aranan bir üründür.” İfadelerini kullandı.
.
